Podróż Gdzieś Tam, w Polsce cz. I ...

Szczytno (wymowa i, niem. Ortelsburg) – miasto i gmina w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim. Według danych z 30 czerwca 2009[2] miasto miało 25 207 mieszkańców.

Według danych z 2007 Szczytno ma obszar 10,62 km².

Szczytno leży na granicy dwóch pojezierzy: olsztyńskiego i mrągowskiego.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Szczytno rozwinęło się z osiedla funkcjonującego jako przedzamcze. Zamek krzyżacki zbudowany został w połowie XIV w., w miejscu wcześniejszej drewnianej strażnicy z 1266 r. W roku 1370 Kiejstut spalił krzyżacki drewniany zamek i w tym miejscu postawił kamienną warownię.

W latach 1849-1851 w Szczytnie wychodziło dwujęzyczne pismo ludowe "Kurek Mazurski" wydawane z inicjatywy Ligi Polskiej.

W okresie pierwszej wojny światowej Szczytno było bardzo zniszczone, później odbudowane w typowej miejskiej zabudowie. W okresie międzywojennym z inicjatywy Ryszarda Andersa założono park miejski. Według projektów architekta Augusta Wieganda zbudowano wiele kamienic (usytuowanych wokół rynku), budynek gimnazjum, plebanię kościoła katolickiego, synagogę i hotel Berliner Hof.

Prawa miejskie uzyskało 12 kwietnia 1723 r.

Od 1818 Szczytno było miastem powiatowym. W trakcie rozwoju miasta, przyłączone zostały dawne osiedle wiejskie: w 1901 r. Fiugajty, w 1906 r. osiedle zwane "Wolność", w 1913 r. Bartna Strona.

Według niemieckiego spisu z 1945 zamieszkane było w 74,5% przez ewangelickich Mazurów, natomiast cały powiat zamieszkiwało procentowo 77% Polaków. W wyniku działań wojennych zniszczenia sięgnęły 45%, a po zakończeniu II wojny światowej miasto znalazło się w nowych granicach Polski.

Nazwę "Ortelsburg" nadano miastu od imienia Ortolfa z Trewiru, komtura elbląskiego, który aktem z dnia 24 września 1360 zezwolił na osiedlenie przybyszy z Mazowsza. Pierwsza osada na północnym brzegu jeziora Domowego Dużego otrzymała nazwę Bartna Strona (niem. Beutnerdorf) od pszczelarstwa – dominującego zajęcia osadników. Istniała także słowiańska nazwa "Szczytno" – od nazw jezior "Sciten Minor" i "Scitem Maior" lub od nazwy wyrabianych przedmiotów – szczytów (tarcz, a raczej ich metalowych części) przez mieszkańców miasta.

Myszyniec – miasto w woj. mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, położone nad Rozogą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Myszyniec. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. ostrołęckiego. Myszyniec przez wielu uznawany jest za stolicę Kurpi.

Miejscowość jest siedzibą parafii Trójcy Przenajświętszej. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Myszyniec.

• 1654 – Osada założona przez jezuitów.
• 1708 – Zniszczony w wyniku walk Kurpiów ze Szwedami.
• 1774 – Połączenie dwóch osad, w wyniku czego powstaje Nowy Myszyniec.
• 1798 – Myszyniec otrzymuje prawa miejskie.
• 9 marca 1863 – Bitwa oddziałów Kurpiowskich pod dowództwem Z. Padlewskiego z oddziałami armii rosyjskiej zakończona zwycięstwem Polaków.
• 1869– Odebranie praw miejskich Myszyńcowi
• 1909–1922 – Budowa kościoła pw. Św. Trójcy – projektował Adolf Schimmelpfennig.
• 1993 – Przywrócenie praw miejskich Myszyńcowi

 Tak, to właśnie to miejsce, ta mała miejscowość, kolokwialnie mógłby ktoś rzec, "pipidówka". Ta miejscowość, to słowo "Szafarnia" było inspiracją do całej podróży i spędzenia czasu poza blokowiskiem. Na pewno wymyśliłbym sobie jakieś "zajęcie" na rowerze w swoich rewirach ale to nie to samo co pooddychać innym powietrzem, klimatem i zgoła odmiennym krajobrazem. A kiedy dochodzi jeszcze czynnik małego utrudzenia, adrenaliny rozbijanych obozów to w zasadzie nie ma o czym mówić.... Po prostu wyjechałem i pojechałem.

Szafarnia – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Lelis.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie ostrołęckim.

To w gruncie rzeczy mała wioseczka znajdująca sie między równie małymi wiseczkami jak Dylewo, Gibałka i Brzozówka.

Zanim jednak dotarłem do najważniejszego punktu mojej wędrówki minąłem tych kilka pozycji wspomnianych poniżej. Rozentuzjowany okolicznością popędziłem dalej ku "wschodowi" pełen wrażeń i rozmyslań. Od tej chwili chociaż nowe sytuacje bedą mnie również zaskakiwać tak nadal "jestem" w Szafarni.

Ostrołęka – miasto na prawach powiatu w województwie mazowieckim. Leży nad rzeką Narwią. Siedziba powiatu ziemskiego. W latach 1975-1998 stolica województwa ostrołęckiego. Posiada ważne znaczenie administracyjne dla północno-wschodniej części Polski. Ośrodek usług oraz przemysłu energetycznego, budowlanego, celulozowo-papierniczego i spożywczego. Ośrodek folkloru kurpiowskiego.

Była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.

Ostrołęka jest położona w północno-wschodniej Polsce w Nizinie Północnomazowieckiej, na skraju Puszczy Zielonej, w środkowej części powiatu ostrołęckiego, w województwie mazowieckim. Przez miasto przepływają trzy rzeki: Narew, Omulew i Czeczotka. Nazwa miasta ściśle związana jest z topograficznymi właściwościami terenu („ostre” łąki nad rzeką, które wiosną zalewa woda).

Bardzo chętnie przy najbardziej sprzyjających warunkach, wrócę tu bo jest do liku co oglądać i zachęcam innych do zajrzenia w ciekawe miejsca Ostrołęki.

Łomża  – miasto na prawach powiatu w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, nad rzeką Narew. Miasto zlokalizowane jest na historycznym Mazowszu, stolica dawnej ziemi łomżyńskiej. Łomża to główny ośrodek gospodarczy, edukacyjny i kulturowy ziemi łomżyńskiej oraz trzecie co do wielkości miasto województwa podlaskiego.

Łomża była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. W latach 1975–1998 była stolicą województwa łomżyńskiego. Od 1 stycznia 1999 roku jest siedzibą powiatu łomżyńskiego. Od 28 października 1925 jest także stolicą diecezji łomżyńskiej Kościoła rzymskokatolickiego.

Łomża jest położona w środkowym biegu Narwi na Nizinie Mazowieckiej na wysokości ok. 125 m n.p.m. w północnej części Międzyrzecza Łomżyńskiego. Miasto leży na wzgórzach morenowych, obejmujących wysoką, lewobrzeżną skarpę pradoliny Narwi.

Białystok (wymowa i (lit. Balstogė, ros. Белосток, białorus. Беласток, jid. ביאַליסטאָק) – miasto na prawach powiatu w północno-wschodniej Polsce, w Nizinie Północnopodlaskiej leżące nad rzeką Białą. Jest stolicą województwa podlaskiego i siedzibą władz ziemskiego powiatu białostockiego.

Według danych z 31 marca 2014 r. miasto miało 295 223 mieszkańców.

Wśród miast wojewódzkich Polski, Białystok jest 2. miastem pod względem gęstości zaludnienia i 11. pod względem ludności. Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Miasto z przyległymi gminami tworzy aglomerację białostocką.

 Białystok leży na Wysoczyźnie Białostockiej, będącej częścią makroregionu Nizina Północnopodlaska. Znajduje się w centralnej części województwa podlaskiego. Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 102,12 km². Historycznie Białystok leży na Podlasiu. Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie Białorusi, Litwy i Rosji) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości, co ukształtowało specyficzny charakter miasta.

Chociaż Białystok jest ogromnym miastem to poświęciłem jemu tyle czasu ile potrzeba było na jak najszybsze przebrnięcie przez gąszcz ulic a uwiecznione obrazy są zarysem tego co spontanicznie, bez żadnego planowania napotkałem po drodze. Tu nie siliłem się  na dotarcie do starówki bo wiedziałem, że stracę bardzo dużo czasu, czasu przeznaczonego na pęd przed siebie, mając na myśli, że muszę też dotrzeć do Gdyni.

Bielsk Podlaski – miasto i gmina w województwie podlaskim, siedziba powiatu bielskiego oraz gminy wiejskiej Bielsk Podlaski.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.

Według danych z 30 czerwca 2012 miasto liczyło 26 545 mieszkańców.

Położone na Równinie Bielskiej, nad rzeką Białą, około 50 km na południe od Białegostoku.

Duży ośrodek przemysłu budowlanego; zakłady metalowe, włókiennicze, produkcji napojów gazowanych, przetwórstwa rybnego. Centrum edukacji na poziomie szkoły wyższej, jedyne w Polsce Policealne Studium Ikonograficzne; od lat 1992-1993 miejsce festiwali białoruskiej pieśni autorskiej „Jesień Bardów”, Piosenki Religijnej „Śpiewajmy Panu”, Kultury Ukraińskiej „Podlaska Jesień”.

Kiedy dotarłem do starówki i stanąłem na przeciw Ratusza zostałem zaczepiony w bardzo miły sposób przez dwóch mężczyzn. Rozmowa z nimi była silniejsza niż myśl o tym by poszukać nowych atrakcji architektonicznych. A wystarczyło tylko obejść Ratusz dookoła by z drugiej jego strony ujrzeć wieżyczkę kościoła stojącego nieopodal (chociażby). Lecz powtórzę słowa mojego nowego przyjaciela, również poznanego w Bielsku Podlaskim, Zenona Duchnika, że rozmowy z napotkanymi ludźmi dają więcej radości niż zwiedzenie kilku miast. Czasu rozmów nikt nam nie zabierze a są one w wielu przypadkach bardzo budujące dla dwojga stron .

Siemiatycze (biał. Сямятычы) – miasto i gmina w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, położone na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, nad rzeką Kamionką (prawy dopływ Bugu).

Według danych z 30 czerwca 2013 miasto miało 14 819 mieszkańców.

Siemiatycze są położone we wschodniej Polsce, w południowej części województwa podlaskiego i 64 km od Siedlec.

Według danych z 2002[2] Siemiatycze mają obszar 36,25 km², w tym:

• użytki rolne: 61%
• użytki leśne: 23%

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 36,25 km². Miasto stanowi 2,48% powierzchni powiatu.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.

Międzyrzec Podlaski – miasto i gmina w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, nad Krzną. Miasto jest także siedzibą wiejskiej gminy Międzyrzec Podlaski.

Według danych z 31 grudnia 2007 miasto liczyło 17 104 mieszkańców.

Miasto sąsiaduje z gminami: Drelów oraz Międzyrzec Podlaski

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa bialskopodlaskiego.

Kilka spojrzeń na najciekawsze fragmenty miasta a na koniec udaję się na Plac Jana Pawła II. Krótka obserwacja i kilka fotografii. Kiedy kieruję się na ul. Lubelska opuszczając Plac JP2 zostaję i tutaj bardzo miło zagadniety przez chłopca 9 -11 letniego. Jego ciekawość jakby nie miala końca a ja cierpliwie odpowiadam mu na interesujące go pytania. Widziałem ten błysk w oczkach i skryte jego mysli " jak będę duży to też tak będę podróżował". Bardzo taktowny i ułożony młody człowiek, ciekawy dalszego świata, to było również bardzo miłe doświadczenie.

Parczew,miasto położone jest w północnej części województwa lubelskiego przy ujściu Konotopy i Kłodzianki do Piwonii, 62 km na północny wschód od Lublina, a 70 km na południowy zachód od Białej Podlaskiej.

Parczew należy do najstarszych miast Lubelszczyzny, osada o tej nazwie istniała już w XII wieku. Prawa miejskie otrzymał Parczew w 1401 z rąk Władysława Jagiełły i wkrótce zaczął się szybko rozwijać. Rozkwit miasta nastąpił głównie dzięki położeniu na pograniczu ziem Polski i Litwy, oraz na szlaku komunikacyjnym łączącym Wilno z Krakowem. W 1413 na zjeździe w Horodle, Parczew został wyznaczony na miejsce zjazdów polsko-litewskich sejmów. Stał się odtąd ważnym ośrodkiem życia politycznego kraju. Tu gościli kolejno wszyscy królowie z dynastii Jagiellonów i tu zapadło dla obu krajów wiele ważnych ustaleń. Ostatni sejm parczewski odbył się w 1564 za Zygmunta Augusta.

Parczew był siedzibą starostwa niegrodowego. Jako miasto warowne posiadał trzy bramy: Lubelską, Chełmską i Łomaską. Tuż obok miasta wznosiła się królewska rezydencja zwana Zamkiem. Na rynku stał Ratusz, miasto posiadało dwie łaźnie, cztery młyny i kilka browarów. Miało też prawo składu na sól. W XVI wieku znajdowały tu się trzy kościoły, cerkiew i synagoga, a także szkoła i szpital[potrzebne źródło]. Wraz z wygaśnięciem dynastii Jagiellonów następuje zanik świetności Parczewa. W czasach panowania ostatniego króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego, miasto zaczęło dźwigać się z upadku. Wzrosła liczba mieszkańców, nastąpiło ożywienie rzemiosła i handlu. W Parczewie miało odbyć się zawarcie unii polsko-litewskiej, jednak z powodu pożaru zamku parczewskiego, unia została przeniesiona do Lublina.

Rozbiory Polski zahamowały rozwój miasta[potrzebne źródło]. Pewien wpływ na ożywienie miasta pod koniec XIX wiek, miało przeprowadzenie linii kolejowej z Lublina do Łukowa w 1898. W latach międzywojennych Parczew rozwijał się powoli i przekroczył nieco 10 tysięcy mieszkańców.

W dniach 29-30 września 1939 miała miejsce bitwa pod Parczewem pomiędzy maszerującymi w kierunku Kocka oddziałami Grupy Operacyjnej Polesie a wkraczającymi oddziałami radzieckimi, zakończona zwycięstwem Polaków.

W latach okupacji Parczew był silnym ośrodkiem konspiracyjnym. Położone w pobliżu Lasy Parczewskie stanowiły bazę dla wielu ugrupowań partyzanckich AL, GL, AK, jak i partyzantki radzieckiej (oddział pod dowództwem płk. Iwana Banowa „Czornego”). W ramach AL walczył również oddział składający się z Żydów, dowodzony przez Chyla Grynszpana i liczący kilkudziesięciu żolnierzy. 22 lipca 1944 Parczew został wyzwolony przez oddziały 1 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej[1][2] i współpracujący z nim miejscowy oddział AK. 5 lutego 1946 do miasta wkroczyły oddziały WiN Leona „Jastrzębia” Taraszkiewicza i Piotra Kwiatkowskiego „Dąbka”. Rozpoczęły one konfiskaty w sklepach żydowskich. W trakcie walk zginął funkcjonariusz MO. Oddział Taraszkiewicza dokonał wówczas mordu na ludności żydowskiej – zabito 3 Żydów, a jednego raniono, dokonując ponadto rabunku i zniszczenia znacznej ilości mienia, należącego do kilkuset parczewskich Żydów. Partyzanci WiN ukradli także dwa samochody, należące do spółdzielni „Społem”.

Na ożywienie gospodarki i aktywność mieszkańców wpłynęło utworzenie powiatu parczewskiego w 1955. Wybudowano siedzibę dla urzędu powiatowego i miejskiego, przychodnię lekarską, szpital, liceum i szkoły podstawowe. W szybkim tempie rozwijało się budownictwo mieszkaniowe. Po reformie administracyjnej w 1975, Parczew przestał być miastem powiatowym.

W 1978, w 33 rocznicę zwycięstwa nad nazistowskimi Niemcami, Rada Państwa PRL odznaczyła gminę i miasto Parczew Krzyżem Grunwaldu II klasy.

Miasto stało się siedzibą powiatu ponownie w 1999.

Społeczność żydowska wywierała przez wieki duży wpływ na Parczew. Zygmunt August zezwolił w nim na zamieszkiwanie Żydów w 1564 chociaż gmina żydowska istniała tutaj już dużo wcześniej. Władysław IV w 1633 odnowił przywilej posiadania przez gminę synagogi i kirkutu. Natomiast samo miasto żydowskie istniało poza murami miasta, a jego mieszkańcy zajmowali się zazwyczaj handlem. Przed samą wojna społeczność żydowska stanowiła 50% mieszkańców. Większość z nich znalazła się w getcie utworzonym tutaj przez Niemców. W 1942 getto zostało zlikwidowane, a mieszkańcy zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince.

W miasteczku pozostały dwa budynki po synagogach, przy ulicy Piwonia oraz przy ulicy Żabiej. Jest także rytualna mykwa, wzniesiona w XX wieku. W domu na ulicy Zjednoczenia 31 mieściła się świetlica żydowska. Po cmentarzu nie pozostał żaden ślad, dziś w tym miejscu znajduje się park. Parczew był jednym z niewielu miast w Polsce w którym podjęto po wojnie próbę odtworzenia żydowskiej społeczności sztetla. Po pogromie pozostali Żydzi opuścili miasto.

Chełm (biał., ukr., ros. Холм [Chołm]) – miasto na prawach powiatu we wschodniej Polsce. Znajduje się w odległości 50 km od granicy z Białorusią i 25 km od granicy z Ukrainą w pobliżu przejścia granicznego w Dorohusku. Leży nad rzeką Uherką, lewym dopływem Bugu. Chełm jest po Lublinie drugim co do liczby ludności miastem w województwie lubelskim.

Miasto jest położone na glebach kredowych i wyróżnia się bogatą historią dawnego styku trzech kultur polskiej, ruskiej i żydowskiej.

Dawna stolica województwa chełmskiego: 1793–1795 i 1975–1998. Stolica historycznej ziemi chełmskiej, chełmszczyzny, guberni chełmskiej i kilkukrotnie powiatu. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.

Według danych z 30 czerwca 2010 Chełm w granicach administracyjnych liczył 67 546 mieszkańców, a aglomeracja chełmska 108 311 mieszkańców.

Ze względu na podłoże kredowe w Chełmie powstały tylko dwa budynki mające powyżej 5 pięter, jest to trzygwiazdkowy hotel Kamena mający 6 pięter oraz szpital wojewódzki mający 8 pięter – będący najwyższym budynkiem w regionie. Wszystkie pozostałe mają przeważnie 4 piętra.

Chełm leży w zachodniej części Polesia Wołyńskiego, na południowo-wschodnim skraju Pagórów Chełmskich[3] i Obniżeniu Dubieńskim. Najwyższym punktem jest wzniesienie Góra Chełmska sięgające 220 m n.p.m., najniższym dolina Uherki w dzielnicy Bieławin – ok. 170 m n.p.m.

Podłoże glebowe stanowią głębokie warstwy kredy pochodzące z okresu kredy, kiedy to dzisiejsze tereny Chełma stanowiły dno ówczesnego oceanu.

Zamość (łac. Zamoscia, ukr. Замостя, ros. Замость (Замостье), jid.זאמאשטש) – miasto na prawach powiatu, położone w południowej części województwa lubelskiego. Jest jednym z większych ośrodków kulturalnych, edukacyjnych i turystycznych województwa, a zwłaszcza Zamojszczyzny. Za sprawą unikalnego zespołu architektoniczno-urbanistycznego Starego Miasta bywa nazywany "perłą renesansu", "miastem arkad" i "Padwą północy". Pod względem liczby ludności zajmuje w województwie 3. pozycję (65 612 mieszkańców), natomiast pod względem powierzchni plasuje się na 10. miejscu. W 1992 roku zamojskie Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

W swej marzycielsko-myślowej wędrówce, bardzo oczekiwałem na "zderzenie" się ze zjawiskiem jakim miał być Zamość. Miejscowości, wioseczki, pejzarze mijane po drodze były prześliczne ale niemalże cały czas w swych rozmyślaniach miałem odkrycie "tajemnicy" słynnego Zamościa. Słynnych w   całej Europie zamojskich schodów odrestaurowanego ratusza.  Nie wiem kiedy ale dotarłem tu szybciej niż mi się wydawało. Zamość przywitał mnie fantastyczną pogodą co sprawiło, że nadał sobie wielkiego kolorytu i wprawił mnie w osłupienie i niekłamany zachwyt. Cóż można powiedzieć o zachwycie? Mnie ogólnie cieszy wszystko a jak już jest piękne i z treścią to... . Zanim zacznę opowieść o Zamościu musicie przebrnąć ze mną ten wiejsko-sielankowy wstęp w postaci mijanych miejscowości. To taki przedsmaczek do dania głównego.

 Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski J. Kondrackiego, Zamość leży w obniżeniu Padołu Zamojskiego, w mezoregionie stanowiącym południowy fragment Wyżyny Lubelskiej (makroregion). Na północ i południe od miasta znajdują się tereny o nieco większej wysokości – Działy Grabowieckie i Roztocze.

Miasto zostało założone na gruntach wsi Szczekarzew. Prawa miejskie otrzymało w akcie Władysława Jagiełły sporządzonym w Krakowie 1 marca 1394. W XV wieku dzięki położeniu na trakcie handlowym Pomorze-Lublin-Lwów nastąpił rozwój miasta. W 1525 Krasnystaw otrzymał prawo składu soli i miodu. Stanowił on także ośrodek handlu zbożem i rzemiosła. W latach 1490-1826 był on siedzibą biskupów chełmskich. W tym, po likwidacji diecezji chełmskiej i utworzeniu diecezji lubelskiej w 1805 Krasnystaw funkcjonował również jako stolica diecezji lubelskiej. Pełnił również funkcję starostwa grodowego i w związku z tym, za czasów I Rzeczypospolitej miały tu miejsce sądy szlacheckie: ziemski i grodzki.

W połowie XVII wieku, w czasie wojen polsko-szwedzkich, zniszczono zamek i mury miejskie. Od 1795 miasto znajdowało się w zaborze austriackim, od 1809 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 w Królestwie Polskim (zabór rosyjski). Podczas powstania styczniowego jazda polska odniosła tu zwycięstwo atakując garnizon rosyjski. W XIX wieku miasto stanowiło ośrodek usługowy. W 1916 r. Krasnegostawu doprowadzono kolej. Przed 1918 miasto nazywane było niekiedy Krasnostaw.

We wrześniu 1939 miały tu miejsce walki z armią niemiecką, w których zginęło ok. 150 polskich żołnierzy. 18-19 września 1939 toczyły się tu walki 39. dywizji piechoty i brygady kawalerii z niemieckimi jednostkami zmotoryzowanymi.

Podczas okupacji hitlerowskiej (1940-1942) w mieście znajdowało się getto, w którym zamknięto ok. 4 tys. osób narodowości żydowskiej. Getto znajdowało się przy ul. Grobla i miało charakter przejściowy, po kilku miesiącach ludność została przetransportowana do obozu w Izbicy i ośrodka zagłady w Bełżcu (ok. 2 tys. osób). W mieście znajdowało się także więzienie, w którym Niemcy rozstrzelali 395 osób (1939-1944).

W okolicy działała także partyzantka (1940-1944) - AK, BCh, GL, AL, NOW-NSZ. Partyzanci m.in.: uwolnili ok. 300 więźniów z miejscowego więzienia (1943) i zniszczyli 26 pociągów niemieckich (wiosną 1944). Krasnystaw został wyzwolony przez żołnierzy Armii Radzieckiej. W latach 1944-1945 NKWD deportowało członków polskich organizacji niepodległościowych w głąb ZSRR. W latach 1944-1950 na terenie Krasnegostawu i okolic działała partyzantka antykomunistyczna.